Erzurum'un Horasan ilçesine bağlı Dalbaşı (Zars) köyünde, yüz yılı aşkın süredir devam eden özel bir gelenek yaşatılmaktadır. Bu geleneğe göre, bir ailenin üyesi vefat ettiğinde, o kişinin ailesi için yaşanan ilk dini bayram "Kara Bayram" olarak nitelendiriliyor. Bu adet, Erzurum başta olmak üzere, Van, Ağrı, Muş, Kars, Iğdır, ve Hakkari gibi Serhed bölgesindeki illerde de benzer şekillerde görülmektedir.
Ramazan Bayramı'nda, Dalbaşı köyünde Samih Bayrak, Niyazi Bahar, Adalet Bayrak ve İbrahim Yazıcı aileleri için bu bayram, kaybettikleri sevdiklerinin ardından "Kara Bayram" olarak anıldı. Kayıpların üzerinden birkaç ay geçmiş olmasına rağmen, bu gelenek çerçevesinde, bayram ziyaretleri taziye ziyaretine dönüşüyor. Ziyarete gelen misafirlere çay ve tatlı ikram edilerek, vefat edenlerin ruhuna Fatiha okunuyor.
Bu geleneğin kökeni, insanların bir araya gelip acıları paylaşma isteğine dayanıyor. Müdeher Bayrak, babası Samih Bayrak'ın vefatından sonra aile olarak yaşadıkları ilk dini bayramda bu geleneğin önemini vurguladı. Bayrak, "Kara Bayram" ifadesinin halk arasında kullanıldığını, ancak asıl amaçlarının insanları bir araya getirerek yalnızlık hissini azaltmak olduğunu belirtti.
Hakkı Dal gibi köy sakinleri, "Kara Bayram"ın dinde bir yeri olmadığını kabul ederken, bu uygulamanın büyüklerden görülerek devam ettirildiğini ifade ettiler. Geleneğin devam etmesinde "başkaları ne der" düşüncesi önemli bir yer tutuyor. Adalet Bayrak'ın oğlu Cafer Bayrak, bazı ailelerin bu uygulamadan memnun olmadığını, ancak toplumsal baskı nedeniyle geleneğin sürdürüldüğünü dile getirdi.
Köydeki bir cami imamı, bayramda vefat eden aileleri ziyaret etmeme durumunda akrabalık ilişkilerinde gerilimler yaşandığını belirtti. Bu, toplum içindeki dayanışmanın bir göstergesi olarak görülse de, bazı durumlarda aileler üzerinde ek bir yük oluşturabiliyor.
Erzurum ve çevresindeki illerde yaşatılan "Kara Bayram" geleneği, acıların paylaşılması ve toplumsal bağların güçlenmesi açısından önemli bir yere sahip. Ancak bu geleneğin çağdaş toplumlar içinde nasıl bir yer bulacağı ve gelecek nesiller tarafından nasıl değerlendirileceği, bölge halkı arasında devam eden bir tartışma konusudur.
GAZETE DUVAR
