İHD Amed Şubesi: 9 Yılda 27 Bin Gözaltı, 361 Müdahale
İnsan Hakları Derneği (İHD) Amed Şubesi, 2015-2024 yılları arasındaki hak ihlallerini içeren raporunu kamuoyuyla paylaştı. Raporda, Türkiye’nin demokratikleşme sürecinde yaşanan gerileme ve sivil alandaki daralmanın çarpıcı boyutlara ulaştığı vurgulandı. Toplantı ve gösteri yürüyüşleri özgürlüğü ile kişi özgürlüğü ve güvenliği haklarına yönelik ihlallerin detaylandırıldığı rapor, 9 yıllık süreçte ciddi insan hakları ihlalleri yaşandığını ortaya koyuyor.
İHD Amed Şubesi Başkanı Ercan Yılmaz, açıklamasında, 24 Temmuz 2015'ten bu yana yaşanan ihlallerin "korkunç" bir seviyeye ulaştığını ifade ederek, “Siyasi iktidara bir kez daha Kürt meselesinin barışçıl çözümü için çağrıda bulunuyoruz” dedi. Yılmaz, Türkiye'nin demokrasi karnesini tüm dünyaya göstermek istediklerini belirtti.
2024 Yılı: 60 Yasak, 36 Müdahale
Raporda, sadece 2024 yılının ilk 6 ayında, idari makamlarca 60 kez çeşitli toplantı ve gösterilerin yasaklandığı, 36 gösteriye ise kolluk güçleri tarafından müdahale edildiği belirtildi. Bu müdahaleler, Anayasa’nın 34. maddesiyle güvence altına alınan toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının ihlal edildiğini gözler önüne serdi.
Yıllara Göre Hak İhlalleri
Raporda, 2015-2024 yılları arasında yaşanan ihlallerin yıllara göre dağılımı şu şekilde sıralandı:
- 2015: 56 gösteriye müdahale, 2 bin 975 gözaltı, 857 tutuklama, 20 ölüm. Toplamda 5 bin 909 hak ihlali.
- 2016:78 gösteriye müdahale, 6 bin 860 gözaltı, bin 724 tutuklama, 38 gösteri yasağı, 4 ölüm. Toplamda 12 bin 314 hak ihlali.
- 2017:17 gösteriye müdahale, 3 bin 878 gözaltı, 788 tutuklama. Toplamda 7 bin 668 hak ihlali.
- 2018: 13 gösteriye müdahale, 2 bin 837 gözaltı, 496 tutuklama. Toplamda 5 bin 749 hak ihlali.
- 2019: 58 gösteriye müdahale, 2 bin 987 gözaltı, 511 tutuklama, 167 yaralanma. Toplamda 5 bin 864 hak ihlali.
- 2020:19 gösteriye müdahale, bin 550 gözaltı, 312 tutuklama. Toplamda 3 bin 299 hak ihlali.
- 2021: 20 gösteriye müdahale, bin 741 gözaltı, 313 tutuklama. Toplamda 3 bin 610 hak ihlali.
- 2022: 19 gösteriye müdahale, 2 bin 143 gözaltı, 194 tutuklama. Toplamda 3 bin 607 hak ihlali.
- 2023: 45 gösteriye müdahale, bin 809 gözaltı, 304 tutuklama. Toplamda 3 bin 204 hak ihlali.
- 2024: 36 gösteriye müdahale, bin 204 gözaltı, 178 tutuklama. Toplamda 2 bin 77 hak ihlali.
En Fazla İhlal 2015-2019 Yıllarında
Raporda, 24 Temmuz 2015 - 24 Temmuz 2024 tarihleri arasında Kürt meselesiyle bağlantılı olarak yaşanan ihlallerin en yoğun olduğu yılların 2015-2019 arası olduğu belirtildi. Bu dönemde en az 27 bin 984 kişi gözaltına alınırken, 5 bin 677 kişi tutuklandı. 18 bin 248 ev ve iş yeri baskını düzenlendi. Toplumsal gösterilerde kolluk kuvvetlerinin müdahalesiyle toplamda 436 kişi yaralandı, 25 kişi yaşamını yitirdi.
İHD’nin Talepleri
İHD raporunda, Türkiye’de insan hakları ihlallerini azaltmak ve demokratikleşmeyi sağlamak için bir dizi öneri sunuldu:
- Anayasa ve uluslararası sözleşmeler çerçevesinde toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkına saygı gösterilmesi.
- Keyfi ve süresiz yasaklama yetkilerinin idari makamlardan alınması.
- Kolluk kuvvetlerinin aşırı güç kullanımının sonlandırılması ve bu konuda uluslararası standartların uygulanması.
- Barışçıl gösterileri kriminalize etme politikalarına son verilmesi.
- Kolluk kuvvetlerinin aşırı güç kullanımının etkili ve şeffaf bir şekilde soruşturulması.
- İfade özgürlüğünün ve barışçıl gösterilerin desteklenmesi, sivil topluma yönelik baskıların sona erdirilmesi.
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarının uygulanması ve yargıya siyasi müdahalelerin son bulması.
"Barış İçin Kolektif İrade Şart"
Raporun açıklanmasının ardından konuşan İHD Onursal Başkanı Akın Birdal, Kürt meselesinin barışçıl çözümü için kolektif bir iradenin gerekliliğine vurgu yaptı. Birdal, “Barış için hemen şimdi adımlar atılmalı. Tecrit sona ermeli, PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın açıklamaları duyulmalı, siyasi mahpuslar serbest bırakılmalıdır” dedi.
İHD Barış ve Diyalog Çağrısı Yaptı
İHD Amed Şubesi’nin açıkladığı rapor, Türkiye’de yaşanan insan hakları ihlallerinin boyutlarını ortaya koyarken, Kürt meselesi ve demokratikleşme süreci için barış ve diyalog çağrısı yaptı. İHD, hak ihlallerinin önlenmesi ve demokrasinin güçlenmesi için müzakere yollarının açılması gerektiğini vurguladı.
