Van Depremi Ortak Basın Açıklamasıyla Yapı Denetimi ve Mühendislik Uyarısı
23 Ekim 2011’de Van’da meydana gelen 7.2 büyüklüğündeki deprem, ülkemizin deprem gerçeğiyle yüzleşmesine neden olmuş ve büyük bir acıya yol açmıştı. 13 yıl sonra, Van Büyükşehir Belediyesi ve TMMOB Van İl Koordinasyon Kurulu tarafından yapılan ortak basın açıklamasında, yapılaşma süreçlerindeki eksiklikler bir kez daha gündeme getirildi. Açıklamada, özellikle mühendislik hizmetlerinin yetersizliği ve denetim mekanizmalarındaki zaafların, can kayıplarına neden olan en büyük etkenlerden biri olduğuna dikkat çekildi.
Van Depremi: Yapısal Eksikliklerin Ortaya Çıkışı
Van, "Doğu Anadolu Fay Hattı"na yakın bir bölgede yer almakta ve bu nedenle sürekli bir deprem riski altında bulunmaktadır. 2011 depremi sonrası meydana gelen büyük yıkım, özellikle yapı stokunun mühendislik açısından yetersiz olduğunu ve denetim eksikliklerinin faciaya zemin hazırladığını açıkça göstermiştir. Statik analizlerin yapılmadığı, inşaat malzemelerinin düşük standartlarda kullanıldığı ve denetimlerin yetersiz olduğu yapılar, çok sayıda can kaybına neden olmuştur.
Van Büyükşehir Belediyesi ve TMMOB Van İl Koordinasyon Kurulu, bu felaketin ardından yaptığı açıklamalarda, mühendislik hizmetlerinin zorunluluk olduğu ve denetimsiz yapılaşmanın önüne geçilmesi gerektiğini tekrar vurgulamıştır.
Kentsel Dönüşüm ve Afet Yönetim Bilimsel İlkelerle Yönlendirilmeli
Van Depremi sonrasında başlatılan kentsel dönüşüm projelerinin büyük bir fırsat olduğu kabul edilse de, bu projelerin çoğunda bilimsel verilerin yeterince dikkate alınmadığı belirtilmiştir. Yerel topoğrafya, zemin etütleri ve mikrobölgeleme çalışmaları gibi önemli unsurların göz ardı edilmesi, dönüşüm projelerinin güvenlikten ziyade rant odaklı olduğuna dair eleştirileri beraberinde getirmiştir.
Açıklamada, kentsel dönüşümün yalnızca binaların yenilenmesiyle sınırlı kalmaması, şehir planlama ve mimarlık ilkelerine uygun olarak geniş kapsamlı bir afet yönetimi stratejisi ile ele alınması gerektiği vurgulandı.
Acil Toplanma Alanları: Hayati İhtiyaçlar Göz Ardı Edilmemeli
Depremler sadece yapıları değil, aynı zamanda toplumsal düzeni de altüst eder. Bu bağlamda, Acil Toplanma Alanları, afet yönetiminin en kritik bileşenlerinden biridir. Van Büyükşehir Belediyesi ve TMMOB Van İl Koordinasyon Kurulu, afet anında halkın güvenli toplanma alanlarına erişimini sağlamak için şehir planlama süreçlerinde bu alanların korunması gerektiğini ifade etti. Ancak açıklamada, bazı şehirlerde imar projeleri nedeniyle bu alanların yok olma tehlikesi altında olduğu da belirtildi.
6 Şubat 2023 Depremleri: Yapı Denetim Sisteminin Yetersizlikleri
Van Depremi’nden çıkarılması gereken dersler yeterince dikkate alınmadığı için, 6 Şubat 2023'te Kahramanmaraş merkezli yaşanan depremlerdeki can kaybı ve yıkımların önüne geçilemedi. Van Büyükşehir Belediyesi ve TMMOB, yetersiz denetimlerin ve bilimsel verilerin göz ardı edilmesinin bu felaketlerdeki en büyük etken olduğunu vurguladı. 2023 depremleri, Türkiye’deki deprem yönetimi ve yapı denetim sisteminin ciddi bir revizyona ihtiyaç duyduğunu açıkça ortaya koydu.
Deprem Gerçeğiyle Yaşamak: Mühendislik ve Planlama Önerileri
Ortak basın açıklamasında Van Depremi ve Kahramanmaraş depremlerinden çıkarılacak en önemli ders, yapılaşma süreçlerinde insan güvenliğinin ve toplumsal yararın ön planda tutulması gerektiği oldu. Zemin etütleri, statik analizler ve yapı malzemelerinin kalitesi gibi mühendislik verilerinin ihmal edilmesi, büyük kayıplara yol açmaktadır. TMMOB ve Van Büyükşehir Belediyesi, yapı denetim sisteminin güçlendirilmesi gerektiğini ve bu alanda daha sıkı denetimlerin yapılmasının zorunlu olduğunu vurguladı.
Daha Güvenli ve Bilimsel Temellere Dayalı Şehirler İnşa Etmeliyiz
Van Depremi’nin 13. yıl dönümünde, Van Büyükşehir Belediyesi ve TMMOB Van İl Koordinasyon Kurulu, kaybedilen vatandaşları anarken, bu felaketin ülkemizdeki deprem politikalarına dair ciddi eksiklikleri bir kez daha gözler önüne serdiğini belirtti. Bilimsel ve mühendislik ilkelerine dayalı bir yapılaşma politikasının hayata geçirilmesi, şehirlerimizin depremlere daha dayanıklı hale gelmesi için zorunludur.
Ortak açıklama, yerel ve merkezi yönetimlerin afet risklerini azaltmak amacıyla şehir planlamalarını bilimsel veriler doğrultusunda şekillendirmesi gerektiğini vurgularken, TMMOB ve Van Büyükşehir Belediyesi olarak, bu süreçlerde her türlü bilimsel ve teknik katkıyı sunmaya hazır olduklarını ifade ettiler.