KDP, 10 Haziran'da IKBY parlamentosu için düzenlenecek seçimlere katılmama kararı aldı. Karara gerekçe olarak, Bağdat'taki Federal Mahkeme'nin azınlık kotasını kaldırması gösterildi.
AJANS65 TV - Irak Federal Mahkemesi'nin Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) seçimleri konusunda iç gerilime sebep olan azınlık kotasını kaldırması Erbil'de yeni bir kriz yarattı. IKBY'de iktidarda olan Kürdistan Demokrat Partisi (KDP), Federal Mahkeme'nin "müdahalelerini" gerekçe göstererek, Kürdistan parlamentosu için 10 Haziran'da düzenlenmesi planlanan seçimlerine katılmayacağını açıkladı.
Karar, KDP Politbürosu'nun, parti lideri Mesud Barzani'nin başkanlığında yaptığı toplantının ardından yazılı açıklamayla duyuruldu.
'SEÇİMLER YASADIŞI VE ANAYASAYA AYKIRI OLACAK'
Açıklamada, azınlıklara 11 koltuk ayıran kotanın iptali nedeniyle Bağdat mahkemesine tepki gösterilerek seçimlerin "yasadışı" ve "anayasaya aykırı" olacağı görüşü paylaşıldı. KDP, "Bize yüklenen tarihi misyon ve ulusal çıkarlarımız gereği, yasadışı ve anayasaya aykırı bir şekilde dayatılan seçimlere katılmayacağız” dedi.
'MERKEZİYETÇİ SİSTEME DÖNDÜRME GİRİŞİMİ'
KDP politbürosu, mahkeme kararının "son dört yıldı Kürdistan Bölgesi'ne karşı alınan anayasaya aykırı kararların bir devamı" olduğunu savundu. Açıklamada karar, "anayasanın açık ve tehlikeli bir ihlali", "Irak'ı merkezi sisteme döndürme girişimi" gibi ifadelerle eleştirildi.
'HÂLÂ BİRİNCİ PARTİYİZ'
KDP'nin Kürdistan Bölgesi'ndeki birinci parti olmaya devam ettiği savunulurken, seçimlere katılmama kararının "Kürdistan Bölgesi halkının haklarını ve Irak'taki demokratik federal sistemi muhafaza etme konusunda hissedilen sorumluluk" çerçevesinde alındığı ifadeleri kullanıldı.
NE OLMUŞTU?
Federal Mahkeme'nin azınlık kotası ile ilgili kararının arka planında, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ndeki (IKBY) parlamento seçimlerinin Ekim 2022'den beri ertelenmesine de sebep olan iç anlaşmazlık yatıyordu. Bölgedeki seçimler, birçok partinin seçim yasasındaki azınlık kotasının değişmesini talep ettiği tartışma da dahil, bir dizi anlaşmazlık nedeniyle ertelenmişti. Son olarak, oylamanın 10 Haziran'da yapılacağı açıklanmıştı.
KOTANIN KALDIRILMASINI KİM, NEDEN İSTEDİ?
Bağdat mahkemesindeki ilgili dava, bir KYB vekili ve Süleymaniye'deki bir Hristiyan parti tarafından açılmıştı. İki başvuruda da, 111 sandalyeli Erbil parlamentosunda azınlıklara 11 koltuk ayrılmasının ve seçimlerin tek bölgeli olarak düzenlenmesinin "anayasaya aykırı olduğu", bu durumun KDP'nin işine yaradığı savunuluyordu. Başvurucular, seçimlerin tek değil dört bölge ile düzenlenmesini, azınlık kotalarının da bu bölgeler üzerinden dağıtılmasını talep etmişti.
AZINLIK KOTASI KALKACAK, EN AZ DÖRT SEÇİM BÖLGESİ OLACAK
Federal Mahkeme, benzerlikleri nedeniyle tek dosya altında incelediği başvurularda kararını geçen ay açıkladı. Mahkeme, IKBY'nin seçim yasasının 36'ncı maddesinde yer alan azınlık kotasının Irak Anayasası'na aykırı olduğuna hükmetti. "Kürdistan parlamentosunda 100 sandalye vardı" diyen mahkeme, IKBY'deki parlamento seçimlerinin de en az dört seçim bölgesine ayrılacak şekilde düzenlenmesine de karar verdi.
KYB'YE GÖRE 'BAZI KESİMLERCE KULLANILIYORDU'
Bu karar öncesinde, parlamentoda 11 "azınlık koltuğunun" beşi Türkmenlere blok olarak veriliyor, beşi Asuriler, Keldaniler ve Süryaniler arasında paylaştırılıyor, biri de Ermenilere veriliyordu. Bu kota için adaylığını koyan siyasetçiler, kendi aralarında yarışıyordu. KYB'nin söz konusu 11 sandalyenin "bazı siyasi kesimlerce kullanıldığı" gerekçesiyle 2 Mayıs 2023’te Irak Yüksek Federal Mahkemesi’ne yaptığı başvuruya ilişkin hükmün açıklanması daha önce iki kez ertelenmişti.
ÇOKLU SEÇİM SİSTEMİNİ KİMLER İSTİYORDU?
Öte yandan, KDP ile Sosyalist Parti ve Komünist Partisi gibi partiler seçimlerin Erbil, Süleymaniye ve Duhok’u içine alan tek seçim bölgesi sistemine göre düzenlenmesinde ısrar ediyordu. KYB, Goran, Yekgırtu ve Yeni Nesil Hareketi ise tek seçim bölgesi sisteminin iptal edilmesini, Federal Seçim Kanunu’nda yer alan ve Irak’ın genelinde Ekim 2021’de yapılan seçimlerde uygulanan çoklu seçim bölgesi sisteminin benimsenmesini talep ediyordu. (HABER MERKEZİ)
