ÖZEL HABER: İDRİS YILMAZ
Van'ın Erciş İlçesi'nde Zilan Elektrik Üretim A.Ş. tarafından yapılan Zilan Regülatörü Hidroelektrik Santrali (HES) projesine ilişkin Çev-Der ve Zilan Ekoloji Platformunun açtığı dava, Van 1. İdare Mahkemesi tarafından karara bağlandı. Mahkeme, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından daha önce projeye verilen, "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararı iptal etti.
Van 1. İdare Mahkemesi, Zilan Elektrik Üretim Anonim Şirketi tarafından Van, Erciş'te yapılan Zilan Regülatörü ve HES projesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararını iptal etti. Mahkeme, projenin çevresel etkilerinin yeterince değerlendirilmediğini ve alınması gereken önlemlerin eksik olduğunu belirledi. Davacılar, projenin çevresel etkilerinin yeterince değerlendirilmediğini ve hukuka aykırı olduğuna yönelik Van Çev-Der, Zilan Ekoloji Platformu ve çevrecilerin başlattığı hukuki mücadele ile sonuçlandı. Mahkeme çeşitli alanlardan uzmanların görüşlerine dayanarak, projenin çevresel etkilerinin yeterince değerlendirilmediğine ve "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararının hukuka uygun olmadığına hükmetti.
Çevresel Endişeler Baş Gösterdi
Erciş Gelyê Zîlan'da yapılan Zilan Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali (HES) projesi, çevresel endişelerin artması ve hukuki mücadelelerin yoğunlaşması üzerine gündemdeki yerini koruyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından daha önce "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararı verilen proje, bölgedeki çevreci gruplar ve aktivistler tarafından büyük bir tepkiyle karşılandı. Yaşanan tepkiler ve başlatılan hukuki mücadeleyi çevreciler kazandı.
Hukuki Süreç ve Uzman Görüşleri
Van 1. İdare Mahkemesi'nde görülen dava, çeşitli uzmanların katılımıyla ele alındı. Davacılar, projenin çevresel etkilerinin yeterince değerlendirilmediğini ve hukuka aykırı olduğunu iddia ettiler. Mahkeme, hidroloji, su ürünleri, arkeoloji, flora ve fauna gibi farklı alanlardan uzman görüşlerini dikkate alarak projenin çevresel etkilerinin yeterince değerlendirilmediğine hükmetti.
Ekolojik Denge ve Can Suyu Sorunu
Projenin en önemli eleştirilerinden biri, ekolojik canlılığın devamı için gerekli olan can suyu miktarının dere yatağına yeterince bırakılmaması oldu. DSİ tarafından sunulan bilgilerin yetersiz olduğu ve flora ve faunanın endemik çeşitliliği açısından proje tanıtım dosyasının eksik olduğu belirtildi.
Depremsellik ve Yapısal Uygunluk
Mahkeme, ayrıca projenin depremsellik açısından inşaat, ziraat ve jeoloji uzmanlarınca uygun bulunduğunu, ancak ekolojik canlılık ve çevresel etkiler açısından yetersiz kaldığını belirtti.
Karar ve Çevresel Hassasiyet
Mahkeme, "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararının, projenin çevresel etkilerinin ilgili uzmanlık alanları cihetiyle daha detaylı incelenmesi ve Çevresel Etki Değerlendirilme raporunun alınması gerektiğine dair bir sonuca vardı. Mahkeme, "Her ne kadar, anılan raporlarda yer alan inşaat, ziraat ve jeoloji uzmanlarınca, dava konusu işlemin ilgili uzmanlık alanları itibarıyla uygun olduğu yönünde görüş ve kanaat belirtilmiş ise de, özellikle ekolojik canlılığın devamı için gerekli olan can suyu miktarının dere yatağına ne kadar bırakılacağının proje tanıtım dosyasında belirtilmemiş olması..." şeklinde ifade edildi.
Yerel ve Küresel Etkiler
Zîlan’daki HES projesinin durdurulması, sadece yerel çevreyi değil, geniş çaplı ekolojik sistemleri de etkiliyor. Bu karar, hem yerel flora ve fauna için hayati öneme sahip olan can suyu miktarının korunması hem de genel çevre sağlığı açısından önemli bir adım olarak görülüyor. Projeye karşı çıkan yerel halk ve çevre aktivistleri, bu kararı, doğal kaynakların korunması ve sürdürülebilir çevre politikalarının teşviki açısından bir zafer olarak değerlendiriyor.
Çevreci Grupların Rolü ve Etkisi
Bu kararın alınmasında, çevreci grupların ve aktivistlerin rolü önemli oldu. Yıllar süren hukuki mücadele, çevre bilincinin artmasına ve yerel toplulukların bu tür projelere karşı daha bilinçli ve etkin bir şekilde tepki göstermesine yol açtı. Ayrıca, bu durum diğer bölgelerdeki benzer projeler için de bir örnek teşkil ediyor ve çevresel etki değerlendirmelerinin önemini vurguluyor.
Gelecek Projeksiyonları ve Çevresel Düzenlemeler
Van 1. İdare Mahkemesi'nin kararı, Türkiye'deki çevresel düzenlemeler ve projelerin değerlendirilmesinde yeni bir standart belirleyebilir. Bu kararın ardından, benzer projeler için daha katı çevresel etki değerlendirmeleri ve daha kapsamlı araştırmalar yapılması bekleniyor. Bu durum, çevre koruma önlemlerinin artırılmasına ve doğal kaynakların daha sürdürülebilir bir şekilde kullanılmasına katkıda bulunabilir.
Kararın Toplumsal Yankısı ve Önemi
Mahkemenin kararı, sadece çevresel değil, aynı zamanda sosyal ve kültürel boyutları da olan bir konuda önemli bir adımı temsil ediyor. Yerel topluluklar ve çevre aktivistleri, bu kararı, doğal ve kültürel mirasın korunması için verilen bir mücadelenin sembolü olarak görüyor. Kararın alınma süreci, çevre koruma bilincinin gelişimine ve bölgedeki ekolojik dengeye duyarlılığın artmasına önemli bir katkı sağladı.
Bu gelişmeler ışığında, Van'daki HES projesi ve benzeri projelerin geleceği, çevre politikaları ve sürdürülebilir kalkınma açısından dikkatle takip ediliyor. Yerel topluluklar ve çevre savunucuları, mahkemenin bu kararını, Türkiye'nin çevre koruma ve doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımına dair politikalarında yeni bir sayfa açabilecek bir adım olarak değerlendiriyor.
Konuya ilişkin açıklamada bulunan Çev-Der Başkanı Ali Kalçık, kararı son derecede önemli bulduklarını ifade etti. Kalçık, "Umarım bu karar diğer çevresel davalar için emsal niteliği taşır" dedi.
