Rusya’nın Ukrayna’ya dönük başlattığı işgal savaşının üzerinden bir yıl geçti. İşgal savaşının birinci yılında insani bedelin giderek yükseldiği gözler önüne serilirken, açğıa çıkan bilanço oldukça korkunç
AJANS65 TV - Rusya Ukrayna savaşının başlamasının üzerinden tam bir yıl geçti. Uzmanlar, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'da yaşanan en geniş kapsamlı insani krize yol açan savaşın uluslararası siyasi arenada etkilerinin uzun yıllar süreceği görüşünde ortaklaşıyor. Her ne kadar rakamlar savaşın yarattığı yıkımı tam olarak yansıtmasa da, istatistikler insani maliyetin ve yıkımın her geçen gün artmakta olduğunu gösteriyor.
Yüzbinlerce asker ve sivil kayıp var
Açıklanan bilançoya göre, Rusya-Ukrayna savaşının ilk ve en belirgin maliyeti, elbette insan kayıpları. Ne Rusya ne de Ukrayna resmi olarak can kaybı rakamlarını açıklamasa da 24 Şubat 2022'de başlayan savaşta her iki ülkenin de savaş alanında büyük kayıplar verdiğine inanılıyor.
Ukrayna tarafından derlenen veriler, Rusya'nın tüm savaştaki en yüksek kayıplarından bazılarını 2023'ün ilk aylarında vermiş olabileceğini gösteriyor. Buna göre, Ukrayna Şubat 2023'te her gün ortalama 824 Rus askerinin öldüğünü iddia ederken, söz konusu rakamlar bağımsız olarak doğrulanmış değil. Ukrayna'nın iddiaları, Rusya'nın savaş sırasında 175 bin ila 200 bin arasında zayiat verdiğini tahmin eden İngiltere hükümetinin verileriyle örtüşüyor.
Wagner askerlerinin yarısını kaybetti
İngiliz istihbarat servisleri, aralarında hapishanelerden aldığı hükümlülerin de bulunduğu çok sayıda paralı askeri Ukrayna'daki cephelere gönderen Rusya'nın özel Wagner Grubu'nun yüzde 50'ye varan oranlarda kayıp verdiğini tahmin ediyor. Bu iddiadaki kaybın büyüklüğünü kıyaslamak için Sovyetler Birliği'nin Afganistan'daki 10 yıllık işgali süresince toplam 15 bin asker kaybettiğini eklemek gerek.
Ukrayna tarafında ise aralık ayında son açıklanan veriler, savaşın başından bu yana toplam 13 bin Ukrayna askerinin öldüğüne işaret ediyor. Ancak bu rakama şehirlerdeki sivil kayıplar, yerinden edilen milyonlarca insan eklendiğinde Ukrayna tarafında savaşın yarattığı insani yıkımın çok daha büyük olduğunu söylemek yanlış olmaz.
Birleşmiş Milletler (BM), savaşın başlamasından bu yana 7 bin 199'dan fazla Ukraynalı sivilin öldürüldüğünü ve 11 bin 756 sivilin yaralandığını aktarıyor. Sivil kayıpların çoğunun patlayıcı ve ağır silahlar sebebiyle yaşandığını belirten BM, yoğun çatışma yaşanan bölgelerden bilgi ve veri derlemenin zorluğu sebebiyle gerçek rakamların çok daha yüksek olabileceğine dikkat çekiyor.
Her iki taraf da savaş suçu işlemiş
Cenevre Sözleşmesi ve Cenevre Protokolü gibi uluslararası belgelerle belirlenen ve savaş koşullarında insan hakları ihlallerini konu edinen incelemeler, birinci yılını dolduran savaşta her iki tarafın da savaş suçu işlemiş olabileceğine dair kanıtlara işaret ediyor. Avrupa Birliği Adalet Komisyonu'na göre Ukrayna Savaşı'nın başından bu yana 65 bin savaş suçu vakası tespit edildi.
Açık Toplum Vakfı Adalet Girişimi yöneticisi Jim Goldston, "Doğası gereği sivil ve askerler arasında ayrım gözetmeden kullanılan savaş yöntemlerinin yanında sivillere yönelik kasıtlı saldırıların da 'savaş suçu' kategorisine girdiğinin" altını çiziyor. Rusya ve Ukrayna arasındaki çatışmalarda insan hakları ihlallerini belgelemek üzere faaliyet gösteren ABD merkezli Çatışma Gözlemevi'nin yakın tarihli bir raporuna göre, en az 6 bin Ukraynalı çocuk, savaşın başlamasından bu yana Rusya ve Rusya kontrolündeki bölgelerdeki kamplara ve diğer tesislere götürüldü. Aileleriyle iletişim kurmaları engellenen çocukların Rusya yanlısı propagandaya tabi tutulduğu da rapor edildi. Öte yandan, Ukrayna tarafının da Rus savaş esirlerine insanlık dışı muamelede bulunduğuna ve kimi durumlarda yargısız infazların söz konusu olduğuna dair çeşitli raporlar da mevcut.
8 milyon Ukraynalı ülkeden kaçtı
BM verilerine göre, savaşın başından bu yana 8 milyondan fazla Ukraynalı ülkelerinden kaçtı ve Avrupa'da mülteci oldu. 5 milyon 300 binden fazla insanın ise hâlâ Ukrayna'da bulunmakla beraber yerinden edildiği tahmin ediliyor.
43 binden fazla Ukraynalı mülteciyle yapılan görüşmeler, ülkeden kaçan insanların büyük çoğunluğunun savaşabilecek yaştaki aile üyelerinden ayrılmak zorunda kaldığını gösteriyor. En büyük mülteci grubunu 18 ile 59 yaş arasındaki kadınlar, ardından 5 ile 17 yaş arasındaki çocuklar oluşturuyor.
Ukrayna milyarlarca dolar yardım aldı, Rusya ise yaptırım
Ukrayna, savaşın başından bu yana ABD ve AB ülkeleri başta olmak üzere Batılı ülkelerden milyarlarca dolarlık askeri yardım aldı. Askeri yardımlarda 30 milyar dolara yaklaşan bir toplamla ABD başı çekerken, AB ülkeleri ve İngiltere'nin askeri yardımları da 20 milyar dolara yaklaştı. Bir Alman düşünce kuruluşu olan Kiel Dünya Ekonomisi Enstitüsü'ne göre, ABD ayrıca 16 milyar dolar mali yardım ve 10 milyar 500 milyon dolar insani yardım taahhüdünde bulundu. Savaşın başlamasından aylar sonra Almanya'nın Leopard 2 tanklarının Ukrayna'ya sevkiyatına izin vermesiyle ağır silah yardımlarının da bu yıl içinde yoğunlaşması bekleniyor.
Öte yandan Rusya, Almanya’nın Correctiv araştırmacı gazetecilik platformunun derlediği verilere göre, 22 Şubat 2023 itibariyle, Rusya, Ukrayna savaşı sebebiyle farklı düzey ve alanlarda 14 bin 534 yaptırıma maruz kaldı. Rusya'ya uygulanan yaptırımlar konusunda 2 bin 99 yaptırımla ABD başı çekerken, onu 1490 yaptırımla İsviçre, 1183 yaptırımla İngiltere ve 1155 yaptırımla Avrupa Birliği izledi